5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Alma

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için 5901 sayılı Kanun’da öngörülen çeşitli şartlar aranır. Bu şartlara sahip olup gerekli belgeleri temin eden yabancıların, 5 yıllık ikamet süresinin sonunda Türk vatandaşlığını kazanma imkanı doğar.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Alma Şartları

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma şartları, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu m. 11 hükmü uyarınca şunlardır:

• Vatandaşı olduğu devletin kanunlarına göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• 5 yıl kesintisiz olarak Türkiye’de ikamet etmiş olmak,
• Türkiye’ye yerleşme niyetinde davranışlarda bulunmak,
• Genel sağlık bakımından tehlike teşkil etmemek,
• İyi ahlak sahibi olmak,
• Türkçe konuşabilmek,
• Geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmak,
• Milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmemek gibi kriterler aranır.

Belirtilen şartlardan herhangi birini taşımayan yabancı için 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanma imkanı ortadan kalkar. Dolayısıyla, başvuru sürecinde kriterlerin sağlandığından emin olunmalıdır.

Ergin ve Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almanın ilk şartı, başvuruda bulunacak yabancının ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmasıdır. Erginlik ve ayırt etme gücü, yabancının kendi milli hukukuna göre değerlendirilir.

Örneğin Türkiye’de erginlik yaşı 18 iken bazı ülkelerde 21’dir. Bu ülkelerden gelen yabancılar, 21 yaşını doldurmadıkça başvuruda bulunamaz. Ancak başvuruda bulunacak kişinin vatanı yoksa Türk kanunlarına tâbi olur.

5 Yıl Kesintisiz Olarak Türkiye’de İkamet Etmek

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almanın bir diğer şartı, 5 yıllık sürenin kesintisiz olarak geçmesi ve yabancının bu sürede Türkiye’de ikamet etmesidir. 5 yıllık süre, yabancının başvuruda bulunduğu tarihten itibaren geriye dönük olarak hesaplanır.

5 yıllık süre boyunca yabancı kişinin Türkiye’de ikamet etmesinden maksat, yasal olarak Türkiye’de oturuyor olmasıdır. Dolayısıyla, yasal olmayacak biçimde Türkiye’de geçen bir zaman aralığı varsa bu süre, 5 yılın hesabına dahil edilmez.

DİKKAT: İkamet şartı olarak öngörülen kesintisiz 5 yıllık süre bakımından, 5 yıl içinde toplam 12 aya kadar Türkiye dışına çıkılması sorun teşkil etmez. Toplamda 12 ayı aşmayacak şekilde ülke dışına çıkmak, 5 yıllık ikamet şartına engel değildir.

Türkiye’de Yerleşme Niyetine Yönelik Davranışlarda Bulunmak

Yabancının 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alabilmesi için Türkiye’ye yerleşme niyetinde olması gerekir. Türkiye’ye yerleşme niyetinden ne anlaşılması gerektiği ve hangi davranışların yerleşme niyeti sayılacağı ise yönetmelikte düzenlenmiştir.

Yönetmeliğin 15. maddesinde, şu haller yerleşme niyetine örnek olarak gösterilir:

• Türkiye’de taşınmaz mal almak,
• İş kurmak,
• Yatırım yapmak,
• Yurt dışında bulunan ticaret ve iş merkezinin naklini Türkiye’ye yapmak,
• Çalışma izniyle bir iş yerinde çalışmaktır.

Bu davranışlarda bulunarak yerleşme niyetini gösteren kişiler, yerleşme niyeti şartını sağlamış olur. Bunlardan herhangi birini yapmayan fakat aşağıda sayılan durumlardan biri içerisinde olan kişinin de Türkiye’de yerleşme niyeti var kabul edilir.

• Türk vatandaşı ile evlenmek,
• Aile ile birlikte müracaatta bulunmak,
• Türk vatandaşlığını kazanmış olan ana, baba, kardeş ya da çocuk sahibi olmak,
• Eğitimin Türkiye’de tamamlanmış olması.

Tehlikeli Hastalığa Sahip Olmamak

Tehlikeli hastalığa sahip olamamak, 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alabilmek için gerekli şartlardan birdir. Kanundaki ifade ile “Genel sağlık bakımından tehlike teşkil eden bir hastalığı bulunmamak” şartı, çoğunlukla bulaşıcı hastalıkları ifade eder. Bir örnek vermek gerekirse AIDS hastalığı veya HİV virüsü, vatandaşlık kazanmaya engel oluşturabilir.

Ahlakı İyi Olmak

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma şartlarından biri de iyi ahlak sahibi olmaktır. İyi ahlak kavramının içeriğini dolduracak olan şey ise yargısal içtihatlar ve idari makamların takdiridir. Bunun kriterlerine örnek olarak kişinin önceden suç işlememiş olması, hakkında herhangi bir şikayet veya cezanın tatbik edilmemiş olması, başvuru ve mülakat sürecindeki hal ve tavırları gibi ölçütler ifade edilebilir.

Konuyla ilgili Yönetmelik’te ise bu kavram şöyle ifade edilmiştir:

“Toplum içinde birlikte yaşamanın gerektirdiği sorumluluk duygusu ile davranarak iyi ahlak sahibi olduğunu göstermek, davranışları ile çevresine güven vermek, toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak.”

Türkçeyi Yeterli Seviyede Bilmek

Yeterli seviyede Türkçe bilmek, 5 yıl vatandaşlık yoluyla ikamet almanın önemli bir şartıdır. Türkçenin hangi seviyede olması gerektiği ise Yönetmeliğin 15/1-e maddesinde şöyle belirtilmiştir:

“Toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzeyde Türkçe konuşabilmek.”

Başvurucunun bu seviyede Türkçe bilip bilmediğini, mülakat komisyonu tespit eder. Fakat başvurucu dilerse Milli Eğitim Müdürlüklerinden yeterli seviyede Türkçe bildiğine dair belge temin ederek bu şartı sağlayabilir.

Geçim Sağlayacak Meslek veya Gelir Sahibi Olmak

Yabancı başvurucu Türkiye’de tek yaşıyor ise geçimini sağlayacak bir mesleğinin veya gelirinin bulunması gerekir. Eğer bakmakla yükümlü olduğu kişiler varsa bu kişilerin de geçimini sağlayacak meslek yahut gelire sahip olması gerekir. Herhangi bir işte çalışmayan veya geliri olmayan yabancı kişilere vatandaşlık verilmez.

Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Bakımından Engel Oluşturmamak

Yabancının 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alabilmesi için milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel oluşturabilecek bir halinin bulunmaması gerekir. Bu duruma örnek vermek gerekirse terör faaliyetlerinde bulunma veya aracılık etme, uyuşturucu imal veya ticareti ile uğraşma, uyuşturucuya yönelik sevk ve nakliye işleriyle uğraşma, kaçakçılık yapma gibi durumlardan bahsedilebilir.

Türk vatandaşlığının kazanılabilmesi için yukarıdaki kriterlerin tamamı sağlanmalıdır. Aksi takdirde, vatandaşlık başvurusu reddedilir. Fakat 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu kapsamında, vatandaşlık kazanma imkanı tanıyan birden fazla gerekçeye yer verilmiştir. Bunların tamamı, “Türk vatandaşlığı nasıl kazanılır” yazımızda bulunmaktadır.

5 Yıl Kesintisiz İkamet Süresinin Hesaplanması

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için yabancının kesintisiz olarak 5 yıl Türkiye’de bulunması gerekir. Fakat yabancı şahıs, 5 yıl içinde en fazla 12 aylık süre için yurt dışında bulunabilir. Belirtilen aralıktaki bir zaman dilimi süresince kişinin yurt dışında bulunmuş olması, vatandaşlık kazanmasına engel teşkil etmez.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Alma Başvurusu Nasıl Yapılır?

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık alma başvurusu, gerekli belgelerin yurt içinde valiliklere, yurt dışında ise dış temsilciliklere sunulmasıyla yapılır. Sonraki süreçte, belgeler İçişleri Bakanlığı tarafından incelenir ve başvuru değerlendirmeye alınır.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Almak İçin Gerekli Belgeler

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almak için yabancının gerekli olan tüm belgeleri eksiksiz olarak toplaması gerekir. Hangi belgelerin gerekli olduğu ise Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesinde şu şekilde sayılmıştır:

• Talebi içeren form dilekçe,
• 2 adet biyometrik fotoğraf,
• Kişinin vatandaşlığını gösteren pasaport vb. belge, vatansız ise buna ilişkin belge,
• Kişinin doğum belgesi, nüfus kayıt örneği vb. kimlik bilgilerini gösteren belge ve evli ise eş ve çocuklarına ilişkin aile bağını gösteren belge,
• Medenî hali gösteren belge. (Kişi boşanmış ise bunu kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi),
• Yabancının 1. ve 2. derece Türk vatandaşı yakınlarını gösteren belge (Yakını yoksa bu belge gerekmez.)
• Başvurucunun genel sağlığı tehlikeye düşürecek bir hastalık taşımadığına ilişkin sağlık raporu,
• Gelir yahut mesleğe ilişkin (geliri olduğunu veya çalıştığını kanıtlayıcı nitelikte) çalışma izni, vergi levhası, taahhütname vb. belge.
• İl emniyet müdürlüğünden alınacak yurda giriş/çıkışları gösterir belge. (Başvurucunun 5 yıldır Türkiye’de ikamet ettiğinin saptanabilmesi için.)
• Başvuru tarihinden sonra, vatandaşlıkla ilgili işlemlerin neticelendirilmesine yetecek süreli ikamet tezkeresi. 
• Başvurucu daha önce herhangi bir suç işlemiş ise bunun hakkındaki kesinleşmiş mahkeme kararının onaylı örneği,
• Hizmet bedelinin yatırıldığına dair makbuz. (Bedel, maliye veznesine yatırılır).

Bu belgelerin eksiksiz olması büyük öneme sahiptir. Aksi halde, belgelerin tamamlanması istenir veya başvuru reddedilir. Bu durum, sürecin gereğinden fazla uzamasına sebep olacaktır. Bu tür sorunlarla karşılaşmadan süreci eksiksiz biçimde yürütmek için uzman yabancılar avukatından destek alınmalıdır.

5 Yıl İkamet Yoluyla Türk Vatandaşlığı Başvurusu Aşamaları

5 yıl ikamet yoluyla Türk vatandaşlığı başvurusunun çeşitli aşamaları vardır. Yabancıya vatandaşlık verilebilmesi için bu aşamaların tamamlanması gerekir. Bazı aşamaları başvurucunun gerçekleştirmesi gerekirken bazıları idare tarafından yürütülür.

Başvuruda bulunan kişi tarafından gerçekleştirilmesi gereken aşamalar, sırayla şu şekildedir:

• Vatandaşlık için aranan şartların eksiksiz olarak tamamlanması,
• Başvuru belgelerinin tam ve doğru biçimde hazır edilmesi,
• Hizmet bedelinin maliye veznesine yatırılması,
• Belgelerle birlikte valiliğe başvuru yapılması,
• Belgelerin eksik olması halinde tamamlanması,
• Mülakatın geçilmesidir.

İdarenin gerçekleştirdiği işlemler ise şu şekilde listelenebilir:

• Başvurunun alınması,
• Parmak izinin alınması ve taranması,
• İl tahkikatının tamamlanması,
• Belgelerin komisyona gönderilmesi,
• Evrakların genel müdürlüğe gönderilmesi,
• Ön incelemenin yapılması,
• İncelemenin tamamlanması,
• Arşiv araştırmasının yapılması,
• Araştırma değerlendirmesinin yapılması,
• Listeye eklenecekler bölümüne konulması,
• Listeye eklenmesi,
• Karar verilmesi.

Sayılan aşamaların her biri dikkatle yürütülmeli, idare tarafından atılacak adımların takibi yapılmalıdır. Böylelikle, süreçten netice alınması daha hızlı ve kolay hale gelir.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Başvurusu Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusu, ortalama 1 ila 3 yıl içinde sonuçlanır.

Fakat bu süre; idarenin yoğunluğuna, başvurucunun durumuna, belgelerin eksiksiz biçimde temin edilip edilmediğine göre daha uzun veya kısa zamana yayılabilir. Dolayısıyla, somut olayın şartlarına göre sürenin belirginleştiği söylenebilir.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Başvurusunun Reddine İtiraz ve İptal Davası

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusu, Komisyon tarafından çeşitli nedenlerle reddedilebilir. Bunların başında, Kanun’da aranan şartları başvurucunun taşımıyor olması gelir. Bunun dışında, özellikle belgelerde eksiklik olması veya başvuru sürecinin doğru işletilmemesi de talebin reddedilmesine neden olabilir.

Komisyon, yapacağı değerlendirme neticesinde vatandaşlık başvurusunu reddedecek olursa bu karar, başvurucuya tebliğ edilir. Bunun üzerine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde ret kararına itiraz edilebilir veya dava açılabilir.

İtiraz mercii Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü iken dava mercii ise idare mahkemeleridir. Fakat iki usulün de önem arz eden birçok detayı mevcuttur. Ret kararına karşı gündeme gelen itiraz ve iptal davasıyla ilgili bilinmesi gereken tüm detaylar, “Türk vatandaşlığı başvurusunun reddine itiraz ve iptal davası” yazımızda bulunmaktadır.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Kazanılmasında Eş ve Çocukların Durumu

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanılmasının, eşin vatandaşlık durumuna herhangi bir etkisi olmaz. Dolayısıyla, eşin vatandaşlık durumu bu gelişmeden etkilenmez.

Çocuklar için ise durum farklıdır. İkamet ile vatandaşlık alan kişinin ergin olmayan çocuğu, diğer eşin muvafakati ile vatandaşlık kazanabilir. Eşin muvafakat etmemesi halinde, durum hakim tarafından karara bağlanır. Bunun için mutat meskenin bulunduğu yerdeki hakime müracaat edilir.

Anne ve babanın Türk olması durumunda, ergin olmayan çocuk da vatandaşlık kazanır. Eşlerden biri ölmüş ise veya velayet yalnızca birinde bulunuyorsa tek başına anne veya babanın vatandaşlığı çocuğa doğrudan etki eder. Eğer çocuk ergin ise anne veya babanın kazandığı vatandaşlık çocuğa etki etmez.

Çalışma İzni ile Vatandaşlık

Çalışma izni ile vatandaşlık kazanılması mümkündür. Ancak 5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanma için öngörülen şartlar sağlanmalıdır. Bu doğrultuda, başvurucunun 5 yıldan beri kesintisiz olarak Türkiye’de çalışma izni ile bulunuyor olması gerekir. 5 yıllık süre, başvuru tarihinden itibaren geriye doğru olacak şekilde hesaplanır.

Çalışma izninin nasıl alınacağı, hangi tür çalışma izinleri olduğu, bunlar için hangi belgelerin toplanması ve sürecin nasıl yürütülmesi gerektiği gibi birçok husus, “yabancı çalışma izni” yazımızda bulunmaktadır.

Sonuç

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık almanın çeşitli ve ayrıntılı pek çok prosedürü bulunur. Özellikle gerekli belgelerin temini ve idari mercilere başvuru bakımından, süreç dikkatle yürütülmelidir. Aksi takdirde, süre uzayabileceği gibi vatandaşlık başvurusu da reddedilebilir. Dolayısıyla, uzman yabancılar avukatından destek alarak adım atmakta yarar vardır.